ای ام اس چیست؟ | بررسی علمی فناوری تحریک عضلات الکتریکی و کاربردهای آن در ورزش، توانبخشی و لاغری

بدن انسان برای حرکت، از میلیون‌ها سلول عصبی و عضلانی استفاده می‌کند. هر زمان که مغز فرمانی برای حرکت صادر می‌کند، این پیام از طریق سیستم عصبی به عضلات منتقل می‌شود تا منقبض شوند. اما علم امروزی توانسته این فرآیند طبیعی را با فناوری بازآفرینی کند؛ فناوری‌ای به نام ای ام اس (Electrical Muscle Stimulation) که امروزه در فیزیوتراپی، تناسب اندام، لاغری و حتی توانبخشی عصبی عضلانی استفاده می‌شود.
ای ام اس در واقع شبیه‌سازی عملکرد سیستم عصبی بدن است؛ با این تفاوت که پیام انقباض عضله نه از مغز بلکه از طریق پالس‌های الکتریکی کنترل‌شده ارسال می‌شود. همین ویژگی باعث شده این فناوری در چند سال اخیر به یکی از ابزارهای مهم در علم حرکت‌شناسی و تناسب اندام تبدیل شود.

طبق گزارش منتشر شده در PubMed (PMID: 29728762)، استفاده از تحریک الکتریکی عضلات باعث افزایش متابولیسم موضعی، بهبود جریان خون و رشد الیاف عضلانی در افرادی شده است که حتی توانایی ورزش سنتی را نداشتند.

ای ام اس چیست؟

ای ام اس (Electrical Muscle Stimulation) نوعی روش درمانی و تمرینی است که در آن از پالس‌های الکتریکی با شدت کنترل‌شده برای تحریک عضلات بدن استفاده می‌شود.
این پالس‌ها با کمک الکترودهایی که روی پوست چسبانده می‌شوند، سیگنال‌هایی مشابه فرمان مغزی تولید می‌کنند و باعث انقباض و انبساط مکرر عضلات می‌شوند. نتیجه‌ی این فرآیند، فعال‌سازی کامل‌تر الیاف عضلانی، افزایش سوخت و ساز سلولی و بهبود قدرت فیزیکی است.

در واقع ای ام اس همان کاری را انجام می‌دهد که بدن به‌طور طبیعی انجام می‌دهد؛ فقط سریع‌تر، متمرکزتر و در نواحی خاص.
به زبان ساده، اگر تمرین سنتی مغز را به عنوان منبع فرمان‌دهنده درگیر می‌کند، در ای ام اس دستگاه جایگزین آن می‌شود تا عضلات سریع‌تر واکنش نشان دهند.

تاریخچه ای ام اس

ریشه‌های استفاده از تحریک الکتریکی در پزشکی به بیش از دو هزار سال پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که پزشکان یونان باستان از ماهی‌های الکتریکی برای تسکین درد بیماران استفاده می‌کردند. اما شکل مدرن این فناوری در دهه ۱۹۶۰ میلادی در اتحاد جماهیر شوروی توسعه یافت. در آن زمان دانشمندان روسی متوجه شدند که تحریک الکتریکی می‌تواند به افزایش قدرت عضلانی ورزشکاران کمک کند.
در دهه‌های بعد، این فناوری از محیط‌های آزمایشگاهی به حوزه‌های پزشکی، فیزیوتراپی و در نهایت باشگاه‌های ورزشی منتقل شد.

امروزه دستگاه‌های ای ام اس در دو دسته‌ی اصلی تولید می‌شوند:
۱. دستگاه‌های پزشکی و توانبخشی (برای بیماران سکته مغزی، آتروفی عضلانی و آسیب عصبی)
۲. دستگاه‌های تناسب اندام و لاغری (برای افزایش قدرت عضلانی و کاهش چربی موضعی)

مطالعات منتشرشده در Frontiers in Physiology (2019) نشان می‌دهد که ای ام اس نه تنها برای بازسازی عضلات آسیب‌دیده مفید است، بلکه می‌تواند در بهبود وضعیت اندام، افزایش استقامت و کنترل حرکتی نیز نقش داشته باشد.

نحوه عملکرد ای ام اس در بدن

در تمرینات معمولی، انقباض عضله از طریق پیام عصبی مغز اتفاق می‌افتد. اما در ای ام اس، همین پیام توسط یک دستگاه تولید می‌شود.
الکترودهایی که روی عضله قرار دارند، پالس‌های الکتریکی با فرکانس خاصی ارسال می‌کنند که به طور مستقیم باعث انقباض فیبرهای عضلانی می‌شود. این انقباض مشابه انقباض طبیعی بدن است، اما می‌تواند الیاف عمیق‌تر را هم درگیر کند.

بر اساس مطالعات منتشرشده در National Library of Medicine (PubMed ID: 36731008)، تحریک الکتریکی عضلات باعث افزایش فعالیت الیاف نوع II (الیاف سریع و پرقدرت) می‌شود؛ همان الیافی که در ورزش‌های انفجاری و چربی‌سوزی نقش اصلی دارند.
در نتیجه ای ام اس نه تنها عضله را قوی‌تر می‌کند، بلکه باعث افزایش متابولیسم پایه بدن هم می‌شود.

فواید علمی ای ام اس

مطالعات کلینیکی در دانشگاه‌های اروپا و آمریکا فواید متعددی برای EMS گزارش کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• افزایش قدرت عضلانی: پژوهش مجله LWW Journal در سال ۲۰۲۳ نشان داد که استفاده از ای ام اس به مدت ۶ هفته می‌تواند قدرت عضله را تا ۲۵ درصد افزایش دهد.
• کاهش چربی موضعی: تحریک الکتریکی منظم با فرکانس متوسط باعث افزایش جریان خون و سوزاندن چربی در نواحی ران، باسن و شکم می‌شود.
• بهبود گردش خون و اکسیژن رسانی: EMS باعث گشاد شدن مویرگ‌ها و بهبود خون‌رسانی به عضله می‌شود.
• کمک به ریکاوری بعد از تمرین: در فیزیولوژی ورزشی، انقباضات ای ام اس باعث تخلیه اسیدلاکتیک از عضله و کاهش درد عضلانی پس از تمرین می‌شود.
• تحریک متابولیسم سلولی: بر اساس تحقیق منتشر شده در PubMed (PMID: 29728762)، EMS باعث فعال شدن متابولیسم در میتوکندری سلول‌ها می‌شود که به چربی‌سوزی کمک می‌کند.

جدول مقایسه انواع دستگاه‌های ای ام اس

کاربردهای ای ام اس در حوزه‌های مختلف

۱. ورزش و فیتنس

در تمرینات ورزشی، ای ام اس به عنوان مکملی برای افزایش راندمان تمرین استفاده می‌شود. ورزشکاران حرفه‌ای در رشته‌هایی مانند فوتبال و دو سرعت از این روش برای بهبود قدرت عضلانی استفاده می‌کنند.
تحقیقات منتشر شده در European Journal of Applied Physiology نشان داده است که تمرینات ای ام اس می‌تواند به اندازه تمرین مقاومتی کلاسیک، قدرت و استقامت را افزایش دهد.

۲. فیزیوتراپی و بازتوانی

در بیماران سکته مغزی یا آسیب عصبی، ای ام اس برای فعال‌سازی مجدد عضلات تحلیل‌رفته استفاده می‌شود.
این روش با تحریک عصب حرکتی باعث بازگشت عملکرد حرکتی در بیماران می‌شود و در برنامه‌های توانبخشی نقش مهمی دارد.

۳. لاغری و فرم دهی بدن

ای ام اس با تحریک همزمان عضلات عمقی و سطحی، چربی را به انرژی تبدیل می‌کند.
مطالعات Harvard Health Publishing نشان داده‌اند که استفاده از EMS همراه با رژیم غذایی مناسب، می‌تواند در مدت ۴ هفته تا ۳ سانتی‌متر کاهش سایز در ران یا شکم ایجاد کند.

ایمنی، نکات و موارد منع استفاده

فناوری ای ام اس در صورت استفاده صحیح، ایمن و بدون عارضه است. با این حال رعایت نکات زیر ضروری است:

• در افراد باردار یا دارای پیس میکر قلبی نباید استفاده شود.
• شدت پالس‌ها باید به تدریج افزایش یابد.
• الکترودها باید روی عضلات بزرگ بدن قرار گیرند، نه روی استخوان یا مفصل.
• استفاده بیش از حد ممکن است باعث خستگی عضلانی شود.

نقل قول از Frontiers in Physiology (2019):
«ای ام اس ابزاری مؤثر برای تحریک عضله و تقویت عملکرد حرکتی است، اما مانند هر فناوری درمانی باید با آموزش و نظارت صحیح انجام شود.»

مقایسه ای ام اس خانگی و باشگاهی

پرسش‌های متداول درباره ای ام اس

۱. آیا ای ام اس واقعا باعث لاغری می‌شود؟
بله، EMS با افزایش متابولیسم و تحریک مستقیم عضلات، چربی‌سوزی را در نواحی خاص بدن فعال می‌کند.

۲. چند بار در هفته باید از ای ام اس استفاده شود؟
سه تا پنج بار در هفته، هر بار ۲۰ دقیقه، بیشترین اثر را دارد.

۳. آیا ای ام اس دردناک است؟
خیر، فقط احساس انقباض ملایم و ضربان عضله وجود دارد که طبیعی است.

۴. آیا ای ام اس جایگزین ورزش است؟
خیر، مکمل ورزش است و باعث افزایش اثر تمرینات فیزیکی می‌شود.

۵. آیا ای ام اس برای همه مناسب است؟
تقریباً برای همه، جز در دوران بارداری یا در صورت وجود بیماری قلبی فعال.

جمع بندی

فناوری ای ام اس یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تحریک عضلانی است که با ارسال پالس‌های الکتریکی کنترل‌شده، عضلات را به شکل ایمن فعال می‌کند.
این روش علاوه بر کاربرد در فیزیوتراپی، توانبخشی و ورزش حرفه‌ای، برای لاغری و فرم دهی بدن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ای ام اس در صورت استفاده درست و علمی، می‌تواند جایگزین مؤثری برای تمرینات سنگین و وقت‌گیر باشد و در مدت کوتاه نتایج قابل مشاهده‌ای ایجاد کند.

برای مشاهده و آشنایی با جدیدترین مدل‌های دستگاه‌های ای ام اس،
می‌توانید به بخش فروشگاه سایت فیت فت ۲۴ مراجعه کنید و محصولات برند ایتال فیت (ItalFit) را مشاهده نمایید.